عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی چیست؟
هیسترکتومی، زهدان برداری، برداشتن رحم یا به انگلیسی (Hysterectomy) به معنای خارج کردن رحم است که در این عمل جراحی بسته به دلیل آن، ممکن است لازم باشد دهانه رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها هم خارج شوند. رحم محل رشد جنین است و پوشش داخلی آن در طول پریود فرو می‌ریزد می‌کند. بنابراین، اثر مهم هیسترکتومی بر روی بدن شما، این است که دیگر پریود نخواهید داشت و در نتیجه امکان بارداری بعد از انجام این عمل وجود ندارد. به طور خلاصه، هیسترکتومی به معنای خارج کردن رحم است و در این عمل ممکن است سایر اجزای مربوط به آن نیز خارج شوند.
علت جراحی هیسترکتومی چیست؟
هیسترکتومی (برداشتن رحم) معمولاً برای درمان بیماری‌هایی انجام می‌شود که به نحوی با رحم یا اجزای مرتبط با آن مرتبط هستند. برخی از شایع‌ترین علل جراحی هیستروکتومی عبارتند از:
- درد شدید و غیرقابل‌کنترل در لگن
- سرطان رحم و یا سرطان دهانه رحم
- افتادگی رحم
- فیبروم‌های رحمی
- عفونت‌های مزمن
- اندومتریوز
در برخی موارد، هیسترکتومی به عنوان روش پیشگیری از سرطان رحم نیز در نظر گرفته می‌شود، اما این تصمیم باید توسط پزشک شما بر اساس شرایط شما و سابقه پزشکی بیمار تعیین شود.
انواع هیسترکتومی یا عمل برداشتن رحم
پیش از انجام هیسترکتومی، پزشک ممکن است از شما بخواهد آزمایش خون و ادرار انجام دهید. در صورتی که خونریزی بعد از یائسگی داشته باشید، برخی تست‌های دیگر مانند تست پاپ اسمیر نیز برای تشخیص وجود سرطان انجام می‌شود. در صورت نیاز، بیهوشی عمومی یا بی‌حسی اپیدورال ممکن است برای انجام هیسترکتومی استفاده شود.
پزشک باید با بیمار درباره نوع و جزئیات عمل کاملاً صحبت کند. تعیین اینکه آیا لازم است تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ برداشته شوند یا خیر، بستگی به نوع هیسترکتومی دارد که به شش نوع کلی تقسیم می‌شوند. به طور کلی روش‌های انجام هیسترکتومی شامل موارد زیر می‌باشند:
هیسترکتومی باز (Open Hysterectomy)
در این روش، پزشک یک برش بزرگ در شکم شما ایجاد می‌کند تا رحم و سایر اجزای مرتبط با آن از بدن شما خارج شوند. این روش معمولاً برای حالت‌های پیچیده و بزرگ رحم استفاده می‌شود.
هیسترکتومی واژینال (Vaginal Hysterectomy)
در این روش، پزشک بدون برش شکم، رحم و سایر اجزای مرتبط با آن را از طریق واژن شما خارج می‌کند. این روش معمولاً برای حالت‌هایی که رحم کوچک است و فیبروم‌های رحمی کوچک استفاده می‌شود.
هیسترکتومی لاپاراسکوپی (Laparoscopic Hysterectomy)
در این روش، پزشک با استفاده از چندین برش کوچک در شکم، دستگاه لاپاراسکوپ را با دوربین و ابزار جراحی وارد شکم شما می‌کند تا رحم و سایر اجزای مرتبط با آن را از بدن شما خارج کند. این روش معمولاً برای حالت‌هایی که رحم متوسط تا بزرگ استفاده می‌شود.
هیسترکتومی رباتیک (Robotic Hysterectomy)
در این روش، پزشک با استفاده از دستگاه رباتیک، رحم و سایر اجزای مرتبط با آن را از بدن شما خارج می‌کند. این روش معمولاً برای حالت‌هایی که رحم بزرگ استفاده می‌شود.
هیستروکتومی جزئی (Partial Hysterectomy)
در این روش، تنها بخشی از رحم برای درمان بیماری‌هایی مانند فیبروم‌های رحمی، برداشته می‌شود.
این نکته راه به خاطر داشته باشید هر یک از این روش‌ها دارای مزایا و معایب خود هستند که بسته به شرایط و نیازهای شما، پزشک شما نوع مناسبی از هیسترکتومی را برای شما تعیین خواهد کرد.
جراحی هیسترکتومی چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان لازم برای انجام هیسترکتومی بستگی به نوع عمل و شرایط بیمار دارد. در صورتی که هیسترکتومی باز انجام شود، ممکن است به دلیل بزرگ بودن برش مورد نیاز، زمان بیشتری صرف شود، اما در صورتی که هیسترکتومی به روش واژینال، لاپاراسکوپی یا رباتیک انجام شود زمان مورد نیاز کمتر است.
به طور کلی، هیسترکتومی باز ممکن است حدود 2 تا 3 ساعت طول بکشد در حالی که در هیسترکتومی واژینال و لاپاراسکوپی ممکن است زمان کمتری، حدود 1 تا 2 ساعت، برای انجام عمل لازم باشد. همچنین، در هیسترکتومی رباتیک، زمان مورد نیاز ممکن است به دلیل پیچیدگی‌های فنی، بیشتر از سایر روش‌ها باشد. به طور کلی، زمان لازم برای انجام جراحی هیسترکتومی به شرایط هر فرد و نوع جراحی بستگی دارد.
عوارض برداشتن رحم چیست؟
طبق گفته متخصصین مجله سلامت کیوان، هیسترکتومی یا برداشتن رحم می‌تواند عوارض متعددی را به همراه داشته باشد که یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی هیسترکتومی تخلیه واژن است و ممکن است تا شش هفته پس از جراحی هم ادامه داشته باشد. اگر تخمدان‌ها هم در این عمل برداشته شوند، ممکن است علائمی مانند گرگرفتگی، خشکی واژن، کاهش میل جنسی و بی‌خوابی نیز پس از جراحی ظاهر شوند.
در برخی موارد، این جراحی می‌تواند باعث رابطه جنسی دردناک شود و بیمار را دچار مشکل کند. همچنین خونریزی، عفونت شدید، پاره شدن بخیه‌های داخلی، انسداد روده و آسیب به مجاری ادراری از دیگر عوارضی هستند که ممکن است برای بیمار رخ دهد.
مراقبت های بعد از برداشتن رحم
برداشتن رحم یا هیستروکتومی، یک عمل جراحی جدی است و بعد از آن نیاز به مراقبت و رعایت نکات خاصی دارید. برخی از مراقبت‌هایی که باید بعد از عمل هیسترکتومی رعایت کنید عبارتند از:
- استراحت کافی: پس از عمل، نیاز به استراحت کافی دارید. بستری شدن در بیمارستان ممکن است در صورت نیاز به مراقبت های خاص، لازم باشد.
- مراقبت از بخیه‌ها: پس از عمل، باید به بخیه‌های داخلی و خارجی توجه کنید و با توجه به توصیه پزشک، از دوش گرفتن، شست و شو یا استفاده از سوند خودداری کنید.
- مصرف داروها: پزشک شما ممکن است داروهایی را برای شما تجویز کند که باید به دقت مصرف شوند. برخی از داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند، به همین دلیل باید به توصیه پزشک خود عمل کنید.
- مراقبت از محل جراحی: باید از محل جراحی خود مراقبت کنید، سعی کنید برای مدتی فعالیت جسمی کمتری داشته باشید و قبل از شروع به فعالیت های روزمره، با پزشک خود مشورت کنید.
- داشتن تغذیه سالم: برای بهبودی هرچه سریعتر و پیشگیری از عوارض پس از عمل، باید خوراکی‌های سالم و غنی از مواد مغذی مصرف کنید و از مصرف غذاهای سنگین، چرب و ناسالم خودداری کنید.
- در تماس بودن با پزشک: برای پیگیری وضعیت پس از عمل، باید با پزشک خود در تماس باشید و به توصیه های ایشان عمل کنید. در صورت بروز هرگونه عارضه یا مشکل پس از عمل، باید به سرعت با پزشک خود تماس بگیرید.
پس از هیسترکتومی، باید به علائم خود توجه کنید و در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید:
- خونریزی شدید از محل عمل
- درد شدید در شکم و پشت
- تب بالا
- علائم عفونت مانند تورم، درد و قرمزی در محل عمل
- سرگیجه، تهوع و استفراغ
- کاهش شدید در میزان ادرار
- درد و خونریزی در محل ادرار یا مجاری تناسلی
- تنفس سخت و سرفه
به یاد داشته باشید که این علائم فقط برخی از علائمی هستند که پس از هیسترکتومی ممکن است بروز پیدا کنند و برای مشاوره و درمان باید با پزشک خود تماس بگیرید.
جمع‌بندی
رحم یکی از مهم‌ترین اعضا در بدن خانم‌هاست که نقش پررنگی در نگهداری و رشد جنین دارد. با وجود اینکه این عضو مهم در بدن بسیاری از خانم‌ها به‌دلیل بیماری‌های مختلفی مانند اندومتریوز، فیبروم‌های رحمی و غیره دچار مشکل می‌شود، اما اکثر این بیماری‌ها با جراحی خارج کردن رحم قابل درمان هستند.
برداشتن رحم یا هیسترکتومی یک عمل جراحی جدی است و نیاز به مراقبت و رعایت نکات خاصی دارید. برای بهبودی سریعتر و جلوگیری از عوارض پس از عمل، باید به توصیه های پزشک خود عمل کنید و در صورت بروز هرگونه علائم یا مشکل، به سرعت با پزشک خود تماس بگیرید. همچنین، برای پیگیری وضعیت پس از عمل، باید با پزشک خود در تماس باشید و به توصیه‌های ایشان عمل کنید. با رعایت نکاتی که پزشک شما توصیه می‌کند، می‌توانید بهبودی خود را تسریع کنید.